Lymfoedeem

Lymfoedeem

Lymfoedeem is een vochtophoping die wordt veroorzaakt door een verstoring van het lymfesysteem. Deze storing kan aangeboren zijn. Men spreekt in dat geval van een primair lymfoedeem. Een secundair lymfoedeem treedt meestal op na een ernstige beschadiging van de lymfevaten of lymfeklieren als gevolg van een operatie of bestraling (veelal bij borstkanker). Deze beschadiging treedt op als gevolg van een borstbesparende operatie of een borstamputatie, waarbij de lymfeklieren in de oksel zijn weggehaald. Lymfoedeem begint met een gevoel van spanning in de huid door de zwelling van bijvoorbeeld borst, arm of been.

Vragen of afspraak maken?

Vul dit formulier in voor meer persoonlijke uitleg of om een afspraak te maken.

Je naam *

Voornaam

Achternaam

Email *

Telefoonnummer *

Op welke locatie zou je een afspraak willen maken? *

• Emmen
• Hoogeveen

Je bericht *

Verzenden

Wat is lymfoedeem en hoe ontstaat het?

Lymfoedeem is een abnormale ophoping van eiwitten en vocht in het lichaamsweefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aan- en afvoer van vocht. De klachten die hierbij kunnen ontstaan zijn: zwelling, vermoeid en zwaar gevoel, pijn, beperkingen in de beweging, beperkingen in het dagelijks functioneren, huidafwijkingen en infecties. Lymfoedeem in de benen of armen kan bijvoorbeeld ontstaan na een operatie waarbij de lymfklieren in de
lies, buik of oksel (deels) zijn verwijderd, of na bestraling in die gebieden zijn beschadigd. Lymfoedeem in de benen kan ook veroorzaakt worden door trombose, langdurig bestaande spataderen en doorgemaakte infecties (erysipelas). In deze gevallen wordt gesproken van een secundair lymfoedeem.

Soms is lymfoedeem aangeboren. Dit heet primair lymfoedeem. Vanaf de geboorte zijn er dan minder lymfbanen aanwezig, waardoor in de loop van het leven zwelling kan ontstaan. Soms wordt dit uitgelokt door een ontsteking. Bij de milde variant ontstaat het lymfoedeem tussen de 18-35 jaar. Bij complexere varianten kan dit ook van kinds af aan aanwezig zijn. Aangeboren lymfoedeem kan zich uiteindelijk vaak tweezijdig manifesteren. Tevens kunnen naast klachten van zwelling aan de benen, elders in het lichaam zwellingen optreden (bijvoorbeeld armen). De meeste vormen van lymfoedeem zijn niet erfelijk, hoewel er wel vaak aanleg in een familie kan bestaan. Daardoor kunnen in sommige families meerdere personen last hebben van zwelling die zich aanvankelijk voordoet tijdens momenten van sterke belasting van het lymfsysteem. Voorbeelden hiervan zijn zwangerschap, zware inspanning, overgewicht of door een verstoorde vochtbalans in de zomerperiode. In de eerste jaren wordt de zwelling vaak
niet als zodanig herkend, omdat deze dan nog vrij grillig en niet permanent is. Toch is hier dan al wel sprake van beginnend lymfoedeem, waarbij behandeling wenselijk is. Pas later zal de zwelling permanent aanwezig blijven.

De behandeling van lymfoedeem

Voor de behandeling van lymfoedeem zijn er diverse mogelijkheden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan manuele lymfedrainage, compressietherapie, lymfapress en/of lymfetaping. Afhankelijk van de klachten worden één of meerder behandelingen gecombineerd. Compressietherapie wordt indien mogelijk vrijwel altijd toegepast. In sommige gevallen wordt er eerst gezwachteld waarna een therapeutisch elastische kous kan worden aangemeten. In andere gevallen kan de therapeutisch elastische kous direct worden aangemeten.
Compressie is belangrijk om de druk in de weefsels te verhogen (stimuleren) waardoor er minder oedeem optreedt. Door het ‘oedeemvrij’ houden van
een been of arm is de kans op complicaties minimaal en wordt verdere ontwikkeling van lymfoedeem tegen gegaan.

Leefregels

Er zijn een aantal leefregels die het omgaan met oedeem makkelijker kunnen maken:

Voorkomen wondjes en infecties

Wondjes moeten zoveel mogelijk worden voorkomen. Doen ze zich wel voor, ontsmet ze dan goed met een desinfecterend middel en doe er een
pleistertje op. Tip: koop enkele flesjes Sterilon en bewaar deze op handige plaatsen (keukenlade, jaszak, handtas etc.). Draag handschoenen bij ruwe
karweitjes (tuinieren, knutselen, vuil- en huishoudelijk werk e.d.). Vet de huid regelmatig in om kloofjes te voorkomen. Zorg voor schone nagels,
handen en voeten. Laat je niet prikken in de arm aan de kant waar je geopereerd bent (bijvoorbeeld bloed prikken). Krab puistjes en insectenbeten
niet open. Gebruik bij het ontharen geen mesje maar een ontharingscrème. Let op bij prikken, snijden en branden. Neem bij kneuzingen, verstuikingen
of ontstekingen contact op met je arts. Voorkom overbelasting, door activiteiten of werkzaamheden rustig op te bouwen. Vermijd zwaar tillen en
intensief sporten. Verdeel lichamelijk werk zoveel mogelijk over de dag.

Beweging

Zoek balans tussen rust en inspanning. Probeer de arm of het been niet teveel te ontzien; normaal bewegen en licht sporten is prima. Bewegen moet
echter niet leiden tot vermoeidheid of pijn in de arm/been of zwelling van de arm/been.

Vermijden extreme warmte en koude

Pas op met heet douchen, baden, saunabezoek en langdurig zonnebaden. Gebruik bij huishoudelijk werk niet te heet water. Wees voorzichtig met
stoom (aardappelen afgieten enz.). Gebruik geen kruiken, kersenpitkussen, rode lamp of warme pakkingen op je aangedane arm/been. Span je bij
warm weer niet overmatig in. Las pauzes in.

Vermijden druk op arm of been

Laat geen bloeddruk meten aan de kant waar je geopereerd bent. Draag een comfortabele beha en voorkom knellende kleding, sieraden of
‘mouwophouders’. Koop geen zware prothese (kies eventueel voor een lichtgewicht exemplaar of voor een zogenaamde contactprothese) die op de
huid geplakt wordt en dus minder aan de schouder ‘hangt’ (deze prothese is niet geschikt wanneer je pas bestraald bent). Er zijn speciale beha’s te koop
met brede schouderbanden en een brede elastische onderrand. Ook zijn er losse schouderstukjes verkrijgbaar voor onder de bandjes. Je kunt over de
keuze van prothese, beha, en (bad)kleding uitgebreid advies krijgen in speciaalzaken met deskundig personeel.

Vliegreizen

Tijdens vliegreizen hebben veel mensen wat dikkere handen of voeten vanwege het drukverschil; neem tijdens de reis wat beweging en doe ook af en
toe uw oefeningen.
Enkele adviezen voor therapeutische elastische kousen:
Voorkom beschadiging van de kousen door ze conform de voorschriften en instructies aan en uit te trekken. Vermijd contact tussen de kousen en vette
crèmes. Vet indien gewenst ‘s avonds de huid in, nadat je de kousen hebt uitgedaan. Houd je aan de wasvoorschriften van de fabrikant. Een kous werkt
alleen goed wanneer deze een optimale pasvorm heeft. Laat de kousen bij een nieuwe verstrekking altijd opnieuw opmeten. De keuze voor een bepaald
type therapeutische kous hangt af van de vorm van het been/arm en van de materialen waarvan de kous is gemaakt. Bij lymfoedeem wordt om die reden
altijd gebruik gemaakt van een naadkous. Naadloze kousen zijn meestal ongeschikt. Overleg dit zo nodig met je behandelend arts. Steunkousen hebben
een beperkte levensduur. Zorg altijd dat je tijdig weer nieuwe kousen laat aanmeten. Let op de voorwaarden en vergoedingenlijst van uw verzekeraar. Als
kousen moeilijk aan gaan of ‘lastig dragen’, kunt u proberen om er een panty kniekous onder te dragen en/of eventueel een aantreksysteem aan te schaffen.

Verzorging beenlymfoedeem

Verzorg dagelijks je voeten. Was ze dagelijks met lauw water (te warm water geeft extra kans op oedeem en kan de huid verbranden). Gebruik niet te
veel zeep en geen harde borstels of agressieve producten. Was de hele voet en vergeet daarbij de ruimte tussen de tenen niet. Neem geen langdurige
voetbaden. Dit verweekt namelijk de huid. Droog de hele voet goed af, vooral de ruimte tussen de tenen. Vet de voeten ‘s avonds in: dit kan kloven voorkomen.
Draag goede, niet knellende schoenen. Hoge hakken verminderen de ‘lymfpomp’. Controleer dagelijks je voeten en benen op wondjes, (bijvoorbeeld
tussen de tenen). Kijk of je eeltplekken, likdoorns of kloven heeft. Let op je nagels. Te lange, te korte of slecht geknipte nagels kunnen verwondingen en
infecties veroorzaken. Knip je nagels met een schaar met een ronde punt. Knip je nagels recht, maar rond de hoeken af met een kartonnen vijl. Gebruik
nooit puntige scharen, kniptangen, scheermesjes, messen, metalen vijlen. Met deze voorwerpen kun je wondjes veroorzaken. Loop nooit op blote voeten
(ook niet thuis) maar draag altijd schoeisel of badslippers.

Vergoeding

Lymfoedeembehandelingen worden alleen op medische indicatie uitgevoerd. Meestal worden deze behandelingen (vanaf een
aanvullend pakket) vergoed door je zorgverzekeraar. Wij adviseren je om wel even je polisvoorwaarden te raadplegen.
Heb je nog vragen naar aanleiding van deze informatie, neem dan gerust contact met ons op